برخی کلیات درباره انواع اتصالات چوبی
یکی از مسائل مهم در کارهای با چوب, اتصالات چوبی است. اتصالات چوبی انواع بسیار متنوعی دارد که معمولا هر یک یا چندتا برای کار چوبی معینی مناسب تر است. هر یک از انواع اتصالات چوبی ممکن است در این یا آن کار با چوب یا مشتقات آن ( مثل انواع نئوپان, MDF و . . . HDF ) بیشتر یا کمتر استفاده شود.
در گذشته های دور استادکاران ایرانی نجار, برای ساختن کارهای چوبی ( از جمله در و پنجره های چوبی ) از اتصالات چوبی استفاده میکردند که عموما نیازی به استفاده از پیچ یا میخ ( و حتی چسب ) نداشت. در این موارد گاهی از پین های چوبی در محل اتصال استفاده میشد که به آن ” میخ چوبی ” میگفتند. این پین های چوبی مانع لق خوردن دو قطعه ای میشد که بدینوسیله بهم متصل شده بودند.
آنزمان هنوز چسب سرد نجاری وجود نداشت و نجارها برای چسبانیدن قطعات چوب بهم از نوعی لاک استفاده میکردند که بجهت نیاز به گرما, به ” چسب گرم ” مشهور بودند. کار با چسب گرم مشکل و بسیار وقتگیر بود و قطعات چسب خورده را می بایست حتی گاهی تا یک شبانه روز تحت فشار گیره های دستی متعدد نگه میداشتند.
یکی از اتصالات بسیار خوب نئوپانی, استفاده از دوبل چوبی است !
با تولید چسب سرد و پیشرفتهای بعدی در صنعت چسب چوب, تحولی جدی در کار چوب پدید آمد. اتصالات با چسب چوب هم بسیار محکمتر از گذشته اند و ضمنا قطعات چسب خورده تحت پرس را میشود حداکثر ظرف نیم تا یکساعت باز کرد. کارآمدی چسب سرد نجاری باعث شد قدری از اهمیت اتصالات چوبی کاسته شود و گروهی از استادکاران نجار پدید آمدند که اغلب هیچ شناخت و تبحری در اغلب انواع اتصالات چوبی قدیم نداشتند.
یکی دیگر از مسائلی که باعث شده اتصالات چوبی دیگر آن اهمیت گذشته را نداشته باشند, پیشرفتهای جدی در تولید برخی ماشین آلات نجاری, مثل انواع ماشین آلات پیشرفته ” قطع کن “, ” دور کنی “, ” فارسی بر” و . . . ” تنگ دستی ” است. به این ترتیب برش های مقطع کار بقدری دقیق است که بکمک چسب, تجهیزات پیشرفته تنگ دستی و پیچ های خودکار میتوان اتصالات بسیار محکمی داشت که به این سادگی دچار لقی نمیشوند.
با استفاده از دستگاههای دور کن جدید, دقت برش ابعاد, مقاطع و زاویه های قطعات چوبی فراروی شده, بسیار بالا رفته است.
یکی از ضعیفترین اتصالات چوبی در گذشته, ” اتصال لب به لب ” بود. استفاده از این نوع اتصال, امروزه بویژه در کار با ورقهای چوبی فراوری شده ( مثل نئوپان, MDF و . . . ) بسیار شایع است. در اتصال لب به لب, مقطع دو قطعه چوبی متصل, هیچگونه با هم درگیر نیستند. این نوع از اتصال, اگرچه سرعت کار را بسیار بالا میبرد, اما ( صرف نظر از چسب سرد که اغلب در این کارها استفاده نمیشود ), تنها تکیه گاهش پیچ خودکاری است که دو قطعه چوبی را بهم محکم میکند.
استحکام هر اتصال چوبی رابطه مستقیم با میزان درگیر شدن مقاطع دو قطعه چوبی با یکدیگر دارد. ساده ترین اتصالات درگیر باهم, ” اتصال نیم و نیم ” و بهترین آنها انواع اتصالات کام و زبانه یا فاق و زبانه است. با پیشرفتهای جدی در زمینه ماشین آلات فرز نجاری و تیغ های فرز, امروزه از فاق و زبانه هائی استفاده میشود که مقاطع دو قطعه چوب را به اشکال بدیع و متعددی با هم درگیر میکند.
نمونه اتصال چوبی نیم و نیم
نمونه اتصالات فاق و زبانه پیشرفته چوبی را میتوان در صنعت پارکت ( هم پارکت چوبی و لمینیت ) مشاهده کرد. این نوع زبانه را در کار پارکت, اصطلاحا ” کلیک ” میگویند. نوع پیشرفته تر این کلیک ها, شامل دو زبانه پی در پی است که باعث میشود دو تایل پارکت که با روش خاصی و تحت زاویه 30 درجه بهم قفل شده, در اثر کشیدگی مستقیم به آسانی از هم جدا نشوند. این نوع از اتصالات را اصطلاحا ” دبل کلیک ” می گویند.
هر نوع از اتصال چوبی, کاربرد معینی در انواع کار چوب دارد. اصولا بهتر است درکارهای چوبی که در معرض حرکت و فشار بیشتر هستند, از اتصالات چوبی درگیر ( مثل انواع فاق و زبانه ) استفاده نمود که مقاطع دو قطعه متصل را بیشتر به هم درگیر میکنند.
بعنوان مثال در صنعت کابینت آشپزخانه چوبی, بدنه کابینت بسیار کمتر از در و کشوهای کابینت آشپزخانه,در معرض جابجائی و فشار هستند. لذا استفاده از اتصال لب به لب برای بدنه کابینت آشپزخانه, مشکل خاصی ندارد.
عمده ترین تفاوت ” چوب ” با ورقهای چوبی فراوری شده ( مثل نئوپان یا . . . MDF ) همین وجود بافت چوب است. بهمین جهت در کار با چوب طبیعی, دست استادکار نجار برای استفاده از هر یک از انواع اتصالات چوبی کاملا باز است.
در گذشته یکی از موانع استفاده از اتصالات غیر از ” نیم و نیم ” و ” لب به لب ” در کار با ورقهای نئوپان, همین ” بی بافت ” بودن و عدم فشردگی کافی این نوع ورق چوبی فراوری شده بود. اما امروزه برای استفاده از انواع اتصالات ” فاق و زبانه ” در ورقهای چوبی جدید فراروی شده ( مثل MDF که از فشردگی مناسب برخوردارند ) تقریبا هیچ مانعی وجود ندارد.
این یادداشت تنها به ذکر برخی کلیات درباره انواع اتصالات چوبی اختصاص داشت که از ملزومات اصلی تمام رشته های صنعت چوب بشمار میروند. ما و شما در آینده درباره هر یک از این موارد مهم مرتبط با دکوراسیون داخلی ساختمان بیشتر و به تفصیل گفتگو خواهیم داشت.
دانش و تجربیات ما درباره هر یک از زمینه های دکوراسیون داخلی ساختمان ( از جمله اهمیت و موارد استفاده انواع اتصالات چوبی ) زمانی واقعا مفید فایده خواهد بود که با نقطه نظرات, نقدها, سوالات و پیشنهادات شما بینندگان سایت ” دکوراسیون بهفرم ” همراه شود.
نمونه اتصالات چوبی در طراحی و ساخت یک خانه چوبی
